by 2022 üniversite tercihlerinizi nasıl yapmalısınız, nelere dikkat etmelisiniz? 2022 YKS tercihleri önceki yılların aksine birçok soru işareti ile karşımıza çıkmaktadır. Bilindiği üzere artık TYT puan türü için 150, SAY, SÖZ, EA ve DİL puan türleri için 180 olan sınav puanı barajı uygulanmayacak. Fakat önceki yıllarda bulunan başarı sınırlaması bulunan bölümler aynen devam edecek. Buna göre elimizdeki birçok istatistik farklı yorumlanacaktır.
Yorumlamaların gerçekçi olabilmesi için geçmiş yılların verilerini ellerinde tutan ve geçmiş yıllardaki sistem değişikliklerindeki öğrenci tercih yönelimlerini takip etmiş, uzmanlığını kanıtlamış bir tercih danışmanı ile tercihlerinizi yapmanız hayal kırıklığına uğramanızın önüne geçecektir. Bunların yanında üniversitelerin başarıları, uzmanı olduğu alanlar, öğretim üyesi kadrosu ve sosyal yaşam alanları hakkında bilgisi olan Tercih Danışmanları, aday öğrencilere ve ailelerine bu bilgilerin aktarılmasını ve tercih yelpazesinde sunulan birçok üniversite içerisinden en uygununu seçmelerini sağlayacaktır.
Aday öğrencilerin YKS tercih dönemlerinde birçok üniversiteyi gezmesi ve öğretim üyeleri ya da üniversiteli öğrencilerle görüşmeleri önerilir. Bu görüşmeler neticesinde birçok adayın bazı sorulara cevaplar bulduğu tespit edilmektedir. Fakat kısıtlı zaman içerisinde diğer üniversiteleri detaylı inceleyemediği gibi ziyarette bulunduğu üniversitelerde kısıtlı süre içerisinde sadece verilmesi istenen bilgileri de aldığı görülmektedir. YKS’de doğru tercih yapmak için deneyimli danışmanlara ihtiyaç bulunmaktadır.
Tercih danışmanıyla ya da tek başına tercih yapmak arasındaki farklar, avantajlar, dezavantajlar
Tercih danışmaları ile çıkacağınız YKS tercih maratonunda aslında birçok bilgi havuzu içerisinde size kısa sürede bilgilerin aktarılması sağlanır. Ayrıca ilgi alanınıza göre bölümünüzün belirlenmesi ve belirlenen bölümün en iyi şartlarda okunabileceği yerin tespit edilmesi ve mezuniyet sonrası sizi bekleyen avantajların neler olduğu konusunda yönlendirmeler alabilirsiniz. Burada önemli olan tecrübesini ve bilgi birikimini kanıtlamış bir tercih danışmanı ile çalışmanızdır.
Bireysel yapılacak olan tercihler ise; üniversite belirlemede genelde kulaktan duyma bilgilere dayalı, bölüm belirlemede medyatik bölümlerin öne çıkmasından etkilenme ve gelecek kurgulamasında kişilik özelliklerinize dayalı olmayan bir kurgunun gerçekleşmesi ile neticelenebilir.
Tercih danışmanı ile birlikte karar vermenin yararları
Tercih danışmanı aday öğrencinin kişilik yapısını ve becerilerini belirledikten sonra adayın gelecekte olmak istediği mesleğin üniversitede karşılık bulduğu bölümünün tespitini yapar. Bölüm hakkında vereceği bilgiler ile birlikte adayın almış olduğu başarı sırasına karşılık gelen üniversitelerin raporunu hazırlar. Önemli olan husus adaya eğitim alabileceği en iyi yerin ve gelecekteki kazanımlarının neler olabileceğinin bu raporun içerisinde yer almasıdır.
YKS tercih danışmanı, adayın yanında rehberlik eden ve doğru tercih yapması için tüm bilgileri eksiksiz sunabilen olmalıdır. Başarı; aday öğrencinin kendisine uyan ve mutlu olabileceği en iyi bölümün tespit edilmesi ile gerçekleşir. En iyi örneğini doğru bölüm tercihi yapabilmiş ve mutlu olduğu üniversitesini seçebilmiş öğrencilerin ilk olarak not ortalamalarında ikincisi olarak da sosyal hayatlarında görülmektedir.
Kulaktan dolma bilgilerle karar vermenin yarardan çok zararı var
Aday öğrencileri bekleyen en büyük tehlike geleceğin meslekleri adı altında yayınlanan bölümler veya komşu çocuklarının okuduğu bölümlerden mezun olduktan sonra kazandığı maaşlar ile ilgili kulaktan kulağa yayılan efsanelerdir. Başarı adayın öncelikle kendisini tanımasıyla ortaya çıkar. Başkasının başarısı onun kendi yetenekleri dahilinde tercihinde bulunduğu mesleğinden gelir. Birey en çok neyi isterse onu başaracağını bilmektedir.
Örneğin matematik okumak isteyen bir öğrenciye siz “hukuk okumalısın, komşunun çocuğu bak avukat olmuş” derseniz bu aday öğrencimize yapılacak en büyük kötülüktür. İstemediği bir bölümde okuyan öğrenci kendisini bir alana hapsedilmiş gibi hisseder. Devamsızlıktan kalan birçok öğrencinin nedenleri araştırıldığında tespit edilen ilk husus istemediği bir bölümde okuduğunu söylemesidir.
Aday öğrencilerin YKS tercihlerini yaparken hem blog hem de sosyal medya hesaplarından bölümleri araştırdığı, hatta okuyan veya mezun olanlara bölümler/üniversiteler hakkında sorular sorduğu bilinmektedir. Bu sayfalarda deneyimler paylaşılırken yanlış yönlendirmelerde yapılmaktadır.
– Üniversiteden hiç memnun kalmadım.
– Bu bölümde hiç iş yok, işsiz kalırsın.
– Bu bölümü okumak pişmanlıktır.
Yukarıdaki gibi cevaplar alan adayların kafasının karıştığı, gerçekten başarılı olabileceği bir bölümden yorumlar yüzünden kaçtığı görülmektedir.
Aileler bu işin neresinde?
Peki kulaktan duyma haberlerde aileler nerede derseniz; aileler çocuklarının hemen işe girebilecekleri, maddi anlamda fazla para kazandıracak işlere, eğilimlerinin mavi yakalılardan değil beyaz yakalılardan olmalarını istiyorlar. Ya da komşularında / akrabalarında her hangi bir meslekte çok para kazanan varsa o kişi örnek gösterilip aynı işi yapmaları bekleniyor.
Ne kadar para kazanırım?
Bu dönemde öğrencinin en çok sorduğu soru bu meslekler bana uygun mu yerine “ayda kaç para kazanırım?” oluyor. Bundan dolayıdır ki aday öğrenciler diğer meslek gruplarının neler olduğu, yükselme durumlarının nasıl olduğu gibi birçok soruya cevap aramaktansa, aile içi konuşmalarda geçen ve kendine uygun olup olmadığını düşünmeden bir bölümü tercih ediyor ve sonunda da o işi yapmıyor.
Tecrübelerimiz gösteriyor ki öğrenci okumak istediği alanda çalışmaktan çok yorulurken, fırsatları incelemek için koştururken, gelecek kapılarını kendisine aralarken hiç şikayetçi olduğu görülmemiştir. En iyi araştırmacı, en iyi fırsatları yakalayan, yurt dışında olanları kovalayan ve en iyi işi bulan bu öğrenciler olmuştur.
İyi bir tercih danışmanını nasıl ayırt edebiliriz, nasıl anlarız?
Tercih danışmanı birçok sayısal veriyi yorumlayabilen, tercih yapılacak illerdeki sosyolojik yapıyı da aktarabilen ve üniversitelerin iç yapılarını incelemiş, üniversiteler arasındaki bölümlerin başarı farklılıklarına hakim kişiler olmalıdır. Ayrıca yıllar içerisinde değişen sınav sisteminin tercihlere yansımasını da yorumlayabilmiş ve tercih eğilimlerindeki farklılaşmayı da tespit edebilmiş olmalıdır.
Bir tercih danışmanı sadece size YKS tercih robotundan tercihlerinizi yapıp yazıcıdan bir kağıt belgesi alıp veren kişi olmamalıdır. En büyük yanılgı tercih raporunun birkaç saniyede hazırladığı bilgiyi yorumlamadan ve kişiye uygun sıralama yapmadan adaya bu belgeyi veren kişilerin tercih danışmanı zannetmenizdir. Öğrenciler bu bilgilerden dolayı mağdur olabiliyor.
Hangi tercih robotunu / robotlarını kullanmalıyım?
Tercih robotu, üniversite adaylarının YKS tercih dönemindeki en büyük yardımcısıdır. Tercih döneminde elde ettiğiniz puanlar ve başarı sıralarınıza göre yerleşebileceğiniz üniversitelerin, bölüm ve programlarını, bölümlerin koşullarını, burs kriterlerini, en son yerleşen adayın bilgilerini, ücretlerini, lisans ve ön lisans programları hakkındaki bilgileri listeler.
Geçen yıl ÖSYM Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu (2021) yaklaşık olarak 619 sayfa olarak basıldı. Bu sene ise yeni açılan üniversiteler ve bölüm programları düşünüldüğünde kitapçığın sayfa sayının daha da artabileceği düşünülmektedir. Bu durum, kafanızın karışık olduğu ve heyecanın yüksek olduğu YKS tercih döneminizde, kılavuzu karıştırarak tercih yapmanızın risk taşımanıza neden olacağını göstermektedir.
Bu risklere, yeni açılan bölüm veya programların gözden kaçması, özel koşullar bölümünün bazı maddelerinin okunmamış olması örnek olarak verilebilir. Tercih robotu, YKS tercihlerinizde aldığınız puan ve sıralamaya göre, sizin koyduğunuz kriterler eşliğinde üniversite ve bölümlerin hızlıca sıralanmasını sağlar. Bahsettiğimiz konu çerçevesinde her tercih robotuna güvenebiliriz diye bir yorum yapılmamalıdır.
Tercih robotları yayınlanan Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları kılavuzunun hızlıca filtrelenmesini sağlarken tek başına bir adayın gelecekteki mesleğine denk gelen bölümünün belirlenmesini sağlayamaz. Bir uzman eşliğinde adayın özellikleri, meslek hayali ve bulunmak isteği yer tespitine göre sınavdaki başarısı da kriterlere eklenerek tercih robotu kullanılabilir.
YKS tercihi yaparken başarı sıralamasını nasıl kullanmalıyım?
2022 YKS tercihleri önceki yılların aksine birçok soru işareti ile karşımıza çıkmaktadır. Bilindiği üzere artık TYT puan türü için 150, SAY, SÖZ, EA ve DİL puan türleri için 180 olan sınav puanı barajı uygulanmayacak. Fakat bilindiği üzere önceki yıllarda bulunan başarı sınırlaması bulunan bölümler aynen devam edecektir. Tercihler yapılırken ilgi duyulan bölümün son yıllardaki tercih edilme oranına, adayların YKS tercihleri arasında bölümü kaçıncı tercihlerinde yazdıklarının oranına bakılmalıdır. Ayrıca son 3 yılın kazananları arasında sıralamaların hangi yöne doğru yöneldiğini tespit etmek gerekir.
Tercih robotunda sıralamanızdan daha iyi bir sıralamaya sahip bölümleri yazabileceğiniz gibi daha kötü sıralamada bulunan bölümleri de yazabilirsiniz. Genelde kabul edilen başarı sıralamanızdan çok daha iyi bir sıralamaya sahip bölümleri tercih ederken 5 veya 6 tercihinizi buradan yapabileceğiniz daha fazlasının ise sakıncalı olduğudur.
Tercih danışmanı ile çalışan bir adayın kriterlerine göre; aday öğrencinin başarı sıralamasından daha iyi sıralamaya sahip bölümlerden kaç tane yer alacağı belirlenirken, güvenli bölge dediğimiz aday öğrencinin başarı sırasından daha kötü başarı sırasına sahip bölümlerden kaç tane yer alacağını belirlenmesi sağlanır. Bunu adayın tek başına yapması sakıncalıdır.
Doğru bir tercih yaparken hangi kriterleri önemsemeliyim?
Gelecekteki yaşam tarzınızı belirlemede uğrak yer olan bölüm seçiminiz, gelecekte meslek tercihinizi yaparken doğru ve isabetli karar verebilmeniz için bir dönüm noktası olacaktır. Seçiminizi yaparken kendinize şu soruları sorun; “Neleri yapabilirim? , “Ben ne istiyorum?”, “Hoşuma giden şeyler mesleğimi belirler mi?“.
Ne İstediğinizi Ortaya Koyun
“Ben ne istiyorum?” sorusuna cevap arayanlar meslekteki beklentilerini tanımlamalıdırlar. İşbirliği, liderlik, ün, düzenli yaşam veya seyahat gibi kavramlar mesleki değerler olarak kabul edilir. Kendinizin belirlediği bu değerlerle aslında ne istediğinizi ortaya koyabilirsiniz. Bunu belirlemek için bir YKS tercih danışmanı ile çalışmanız gerekmektedir.
Ben Ne Yapabilirim?
“Neleri yapabilirim?” sorusuna cevap arayanlar ise öncelikle sayısal, eşit ağırlık veya sözel alanlarından hangisinde daha etkin olduğunu tespit etmelidir. Çünkü sayısal olmayan birinin Tıp, Mühendislik gibi hedeflerinin olması, sözcük dağarcığının kuvvetli olmayıp sözcükleri ustalıkla kullanamayan birinin dil veya edebiyat alanında olmak istemesi, sanatsal düşünme yeteneğini olmayan birinin sanat alanlarından herhangi birini istemesi gerçek yaşamda kendisini kandırmaktan öte değildir. Burada önemli olan, tercih danışmanlığı hizmeti aldığınızda, uzmanın puanınıza göre değil çizilen çerçevede YKS tercih listesini oluşturmasıdır.
Hoşuma giden şeyler mesleğimi belirler mi?
Bu soruda cevap açıktır. İlgi duyduğunuz işler sizin hangi faaliyetlerde ve hangi alanlarda uğraşmaktan zevk aldığınızı gösterir. Seçtiğiniz alan size hitap ediyorsa ve belirlediğiniz kriterlerde ki ilgiyi karşılıyorsa o zaman doğru yoldasınız demektir. Çünkü birey ilgi duymadığı bir alanda veya hoşlanmadığı bir işte başarıyı yakalayamaz. Bunun nedeni mesleki doyumunu etkilemesidir. Tercih danışmanınız mesleki alanlarda bilgi donanımına mevcut ise sizi daha rahat bilgilendirecek ve meslek dallarını daha rahat araştırmanızı sağlayacaktır.
Sevgili öğrenciler, anneler ve babalar; mesleklerle ilgili seçiminizde kariyer danışmanlarından ve bir tercih danışmanından yardım almayı ihmal etmeyiniz.
